Podstrony
|
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
charakterystyczne dla danego układu jako całości 133 . Struktura społeczna zaś rozumiana jest jako
układ zale\ności, stosunków i dystansów społecznych między jednostkami i grupami społecznymi.
Ze względu na fakt, i\ o strukturze społecznej mówimy bądz to w wymiarze empirycznym bądz
teoretycznym /abstrakcyjnym/ warto zaprezentować, choćby w du\ym skrócie podstawowe ró\nice
i podobieństwa zaznaczające się w tych dwóch wymiarach.
Wymiarze empirycznym wyró\nia się cztery podstawowe struktury świata społecznego:
I - ludzie, ich zachowania, wzajemne relacje między nimi, werbalizowane postawy i opinie,
II- małe grupy społeczne, a więc takie grupy , w których interakcje między ich członkami
przebiegają na zasadzie "face to face 11 /twarzą w twarz/. są to przede wszystkim takie grupy , jak:
rodzina, grupy rówieśnicze, zabawowe, społeczności lokalne,
III - wielkie grupy społeczne, a więc takie grupy , w których interakcje między ich członkami
mają często charakter pośredni i dość często oparte są jedynie na występowaniu wspólnych
korelatów świadomościowych; nale\ą do nich przede wszystkim: klasy społeczne, warstwy
społeczne, partie polityczne, organizacje społeczne,
IV - wielkie systemy społeczne - społeczeństwo globalne.
Pierwszy z tych wymiarów zaliczany jest do zjawisk indywidualnych, natomiast pozostałe
trzy - do zjawisk społecznych. Między zjawiskami indywidualnymi i społecznymi zachodzi cały
szereg związków i zale\ności wyjaśniany w ramach ró\norodnych ujęć metodologiczno-
teoretycznych.
w wymiarze abstrakcyjnym /teoretycznym/ wyró\nia się nieco inne poziomy struktury społecznej.
I - działania jednostek n - mikrostruktury społeczne /będące odpowiednikiem małych grup
społecznych/
III - makrostruktury społeczne /będące odpowiednikiem wielkich grup społecznych i wielkich
systemów społecznych/ .
W tym ujęciu te wszystkie trzy poziomy określane są mianem rzeczywistości społecznej.
Niektórzy badacze wyró\niają niekiedy jeszcze jeden poziom struktury w ujęciu teoretycznym,
uplasowany między makro i mikrostrukturami społecznymi, który określają mianem mezostruktury
/struktury pośredniej/, . ten poziom struktury odnoszony jest zarazem najczęściej do społeczności
lokalnych czy grup pracy .
Tak więc mo\emy powiedzieć, \e \ycie społeczne to kategoria czysto opisowa, konkretna,
empiryczna, odnosząca się do zjawisk powszechnie obserwowalnych. Struktura społeczna zaś to
kategoria wyjaśniająca, teoretyczna, porządkująca fakty społeczne a zarazem ujawniająca ich
ukryte głębsze treści i znaczenie społeczne. z tego te\ powodu w analizach struktury społecznej
badacze odwołują się do takich pojęć, jak relacje, zale\ności, stosunki, regularność, prawidłowość,
powtarzalność czy trwałość. Jednostka nie \yje przecie\ w pró\ni społecznej ale w określonym
zło\onym układzie mikro- i makrostruktur społecznych. Układ ten /struktura społeczna/ jest
wyraznie heterogenny /zró\nicowany/, uwikłany w bardzo wiele sprzeczności i dylematów , które
stają zarówno przed poszczególnymi jednostkami jak i grupami. Jedną z nich jest np. sprzeczność
między określonym zespołem norm i wartości, które się wcześniej zinternalizowało, a konkretnymi
interesami grupowymi, wymagającymi rezygnacji z ich realizacji. Jednak\e podstawowa cecha
wyró\niająca te dwa poziomy struktur społecznej /wymiar mikro- i makro-/ polega na tym, i\
poziom mikrostrukturalny mieści się w zasadzie w sferze nie zinstytucjonalizowanej, zaś poziom
makrostrukturalny poza tę sferę wykracza.
Kiedy mówimy o strukturze społecznej mo\emy mieć na myśli aktualnie istniejący układ
zale\ności i dystansów między jej konstytuującymi elementami, układ antycypowany,
przewidywany w przyszłości jak i układ idealny, będący wynikiem konfrontacji rzeczywistości
społecznej z normatywną, po\ądaną wizją takiego układu.
Stąd te\ analiza dynamiki zmian strukturalnych dotyczy zazwyczaj :
- procesów grupo twórczych, a więc tworzenia się nowych struktur, a co za tym idzie
zró\nicowań czy nierówności,
- procesów reprodukcji, czyli odtwarzania się istniejących układów strukturalnych, zró\nicowań
czy nierówności,
- procesów atrofii, czyli zanikania a niekiedy wręcz rozpadu określonych struktur, zró\nicowań
czy te\ nierówności.
Ze względu na fakt, i\ obok pojęcia struktura społeczna u\ywamy takich pojęć jak zró\nicowanie
społeczne i nierówność społeczna, potrzebne są tutaj pewne rozró\nienia definicyjne. Struktura
społeczna rozumiana jako zorganizowany zespół społecznych zale\ności, w które uwikłani są w
ró\ny sposób członkowie społeczeństwa lub konkretnych grup zawiera w sobie zarówno aspekt
relacyjny jak i dystrybutywny /rozkład pewnych, społecznie po\ądanych a ograniczanych wartości
takich, jak: dobra materialne, przywileje, władza, wykształcenie/.
O zró\nicowaniu społecznym mówimy w tym kontekście zazwyczaj wtedy, gdy interesuje nas
tylko ten dystrybutywny aspekt struktury społecznej. Niektóre rodzaje zró\nicowań społecznych
uznawane są przez społeczeństwo za niesprawiedliwe. Wówczas określa się je mianem
"nierówności społecznych ". Oczywistym jest fakt, i\ nierówności społeczne to nic innego jak
zró\nicowania społeczne rozpatrywane nie w aspekcie czysto opisowym ale wartościującym,
normatywnym. Do tego zagadnienia wrócimy zresztą w dalszej części rozwa\ań. w analizach
struktury społecznej, rozpatrywanej zwłaszcza w perspektywie dynamicznej szczególną uwagę
zwraca się na makrostruktury , zwłaszcza zaś na strukturę klasową społeczeństwa.
2. Struktura społeczna w perspektywie klasowej.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plkskarol.keep.pl
|
