Podstrony
|
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ryczne. Jest to zatem typowe zadanie z wyborem, czasu opóznienia sygnału stop od średniego cza-
w którym kładzie się nacisk na szybkość reago- su reakcji osoby badanej na bodziec wzrokowy.
wania. W 25% przypadków ekspozycji bodzca, Określa ona, ile czasu potrzebuje osoba badana,
tuż po jego pojawieniu się, dodatkowo prezen- by z powodzeniem wyhamować zapoczątkowa-
towany jest sygnał dzwiękowy, czyli tak zwany ną reakcję. Analiza średniego czasu reakcji na
sygnał stop. Zgodnie z instrukcją, osoba badana bodziec wzrokowy oraz na sygnał stop pozwala
po usłyszeniu dzwięku powinna powstrzymać na ocenę szybkości dwóch niezależnych od sie-
się od udzielenia odpowiedzi motorycznej, czyli bie procesów, z jednej strony procesów związa-
wyhamować proces wykonania reakcji zapocząt- nych z wykonaniem reakcji, z drugiej zaś z jej
kowany przez pojawienie się bodzca wzrokowe- hamowaniem. Model wyścigu między opisany-
go. Czas opóznienia prezentacji sygnału dzwię- mi dwoma procesami w zadaniu z sygnałem stop
kowego po bodzcu wzrokowym jest zmienny, został obrazowo przedstawiony na Rycinie nr 1.
przy czym zazwyczaj mieści się w przedziale od
200 do 600 ms. Dopasowywany jest on na bie- WYNIKI BEHAWIORALNE UZYSKIWANE
żąco do średniego czasu reakcji osoby badanej PRZEZ DZIECI Z ADHD
przy odpowiedziach poprawnych w taki sposób,
by proporcja reakcji wyhamowanych do niewy- Zadanie z sygnałem stop pojawiło się w ba-
hamowanych w całym zadaniu była bliska 1:1. daniach poświęconych ADHD na początku lat
W teście tym parametry ekspozycji sygnału stop dziewięćdziesiątych. W 1998 roku Oosterlann
dobierane są zatem w trakcie jego przebiegu, dla i współpracownicy opublikowali metaanalizę
Studia Psychologiczne, t. 47 (2008), z. 4, s. 103 114
108
Magdalena Senderecka
Ryc. 1 Czasowy przebieg zadania z sygnałem stop
ośmiu eksperymentów przeprowadzonych w la- niami zachowania) oraz grupy kontrolnej świad-
tach 1990 1997. W badaniach tych wzięło udział czyły o znacząco obniżonej zdolności hamowa-
ogółem 456 dzieci w wieku od 6 do 12 lat. Auto- nia reakcji wyłącznie w grupie dzieci z ADHD.
rzy niektórych prac koncentrowali się wyłącznie W dalszych eksperymentach (Kuntsi, Oosterlaan
na porównaniu wyników uzyskiwanych w zada- i Stevenson, 2001) udało się ustalić, że w zadaniu
niu z sygnałem stop przez dzieci z ADHD oraz z sygnałem stop dzieci nadpobudliwe wykazują
dzieci z grupy kontrolnej (Schachar, Tannock, specyficzny wzorzec reakcji odpowiadają wol-
Marriott i in., 1995). Inni brali pod uwagę sze- no, popełniają dużo błędów, a wariancja szybko-
rokie spektrum zaburzeń rozwojowych, m.in. ści ich odpowiedzi motorycznych jest dużo więk-
zaburzenia zachowania (ang. Conduct Disorder), sza niż u dzieci z grupy kontrolnej.
ADHD współwystępujące z zaburzeniami za- Crosbie i Schachar (2001), przyjmując za-
chowania, problemy emocjonalne czy trudności łożenie o znaczącej roli czynników genetycz-
w uczeniu się (Schachar i Logan, 1990; Daugher- nych w etiologii ADHD, postanowili sprawdzić,
ty, Quay i Ramos, 1993; Oosterlaan i Sergeant, czy zaburzenia zdolności hamowania reakcji
1996). Wspomniana metaanaliza wykazała, że są silniejsze u dzieci z ADHD posiadających
zdolność hamowania reakcji była znacząco obni- nadpobudliwych krewnych (rodziców i/lub ro-
żona u dzieci z ADHD w porównaniu z dziećmi dzeństwo). Na podstawie wyników uzyskanych
z grupy kontrolnej. U podstaw tego deficytu leża- w zadaniu z sygnałem stop dzieci z ADHD zo-
ły przede wszystkim dłuższe czasy reakcji dzie- stały podzielone na dwie grupy osoby lepiej
ci z ADHD na sygnał stop. Wyniki dzieci z za- i gorzej radzące sobie z hamowaniem reakcji.
burzeniami zachowania, jak również z ADHD Ponadto dla każdego dziecka przeprowadzono
współwystępującym z zaburzeniami zachowania, szczegółowy wywiad rodzinny, którego celem
okazały się zbliżone do rezultatów uzyskiwanych było ustalenie częstości występowania ADHD
przez dzieci nadpobudliwe. Osoby przypisane do wśród jego krewnych. Kontrolowano również
pozostałych grup eksperymentalnych nie wykazy- natężenie czynników, podnoszący ryzyko poja-
wały deficytów w zdolności hamowania reakcji. wienia się nadpobudliwości biologicznych (np.
Wyniki kolejnych badań (Schachar, Mota, Logan wysokie ciśnienie krwi) oraz psychosocjalnych
i in., 2000) przeprowadzonych na dzieciach z róż- (np. wzrastanie w rozbitej rodzinie). W celu usta-
nych grup klinicznych (ADHD, zaburzenia za- lenia, który z opisanych czynników najtrafniej
chowania, ADHD współwystępujące z zaburze- pozwala przewidzieć przynależność dziecka do
Studia Psychologiczne, t. 47 (2008), z. 4, s. 103 114
Zadanie z sygnałem stop w diagnozie ADHD 109
grupy osób z lepszą lub gorszą zdolnością hamo- zauważyli, że nadpobudliwi dorośli częściej po-
wania reakcji, przeprowadzono wielozmiennową pełniali błędy związane z niewłaściwym wybo-
analizę regresji. Okazało się, że czynnikiem tym rem klawiszy przypisanych do dwóch typów od-
było występowanie ADHD u krewnych dziecka. powiedzi motorycznej. Prezentowali oni zatem
Osoby wykazujące duże problemy z hamowa- wzorzec reakcji typowy dla osób z młodszych
niem reakcji miały wyższy wskaznik częstości przedziałów wiekowych.
występowania nadpobudliwości w rodzinie niż
dzieci, u których zdolność ta była upośledzona WYNIKI BADAC
w mniejszym stopniu. Odnosząc się do otrzy- PRZEPROWADZONYCH ZA POMOC
manych rezultatów, Crosbie i współpracowni- METOD ELEKTROFIZJOLOGICZNYCH
cy (2001) zasugerowali, że wyniki uzyskiwane
w zadaniu z sygnałem stop można traktować Ranga i popularność metod elektrofizjolo-
jako jeden z fenotypowych wskazników nadpo- gicznych, stosowanych do wyznaczania biolo-
budliwości, a zatem powinny być one włączane gicznego podłoża różnych zaburzeń, między in-
do genetycznych analiz związanych z ADHD. nymi ADHD, niezwykle wzrosła w ciągu ostat-
Z kolei Bedard, Ickowicz, Logan i współpra- nich dwóch dziesięcioleci. Metody te pozwalają
cownicy (2003) porównali wyniki uzyskiwane mierzyć zmiany w aktywności elektrycznej kory
w zadaniu z sygnałem stop przez dzieci przypi- mózgowej z wysoką rozdzielczością czasową
sane do trzech grup. Pierwszą stanowiły dzieci (milisekundową). Cecha ta umożliwia śledzenie
z ADHD leczone metylfenidatem, drugą dzie- przebiegu procesów poznawczych w rzeczywi-
ci niepoddane farmakoterapii, trzecią dzieci stym czasie ich trwania. W badaniach nad proce-
z grupy kontrolnej. U dzieci z ADHD zaobser- sami uwagowymi szczególnie często stosuje się
wowano wolniejsze hamowanie reakcji, większą analizę potencjałów wywołanych (ang. Evoked
wariancję szybkości reagowania na bodzce oraz Response Potentials, ERP), czyli zmian w ak-
mniejszą poprawność odpowiedzi motorycznych tywności elektrycznej mózgu, które pojawiają
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plkskarol.keep.pl
|
